میکروسکوپ ابزاری است که می‌تواند تصاویر اشیا و میکروارگانسیم های کوچک را تا چند درصد بزرگ کند و به مشاهده‌گر این امکان را می دهد تا نمای بسیار نزدیک از ساختار‌های بسیار کوچک را در مقیاس مناسب برای تحلیل و بررسی در اختیار داشته باشد.
امروزه تکنولوژی باعث شده است که با استفاده از این ابزار بخش زیادی از گردآوری اطلاعات به سادگی انجام شود: اتصال به مانیتور و زوم چند برابری، بخشی از مشخصاتی است که میکروسکوپ الکترونیکی، میکروسکوپ حرفه ای و حتی میکروسکوپهای نوری در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند.
میکروسکوپهای نوری
اکثر میکروسکوپهای دانشجویی در گروه میکروسکوپهای نوری دسته بندی می شود. در میکروسکوپ نوری، نور مرئی از داخل نمونه مورد نظر عبور می‌کند و از طریق سیستم لنز شکسته می‌شود و در نتیجه کاربر تصاویر را با بزرگنمایی ببیند.
اساس کار میکروسکوپهای نوری، عبور نور با طول موج‌های متفاوت از چند لنز محدب است میزان قدرت تفکیک هر میکروسکوپ با کاهش طول موج نوری آن افزایش می‌یابد.
میکروسکوب نوری به دو نوع ساده و مرکب دسته بندی می شود، در نوع ساده با یک لنز می‌توانند نمونه را تا 300 برابر بزرگنمایی کنند و به همین دلیل برخی از باکتری ها با این میکروسکوپ‌ها قابل مشاهده است، در حالی که میکروسکوپهای نوری مرکب می‌توانند نمونه را تا 2000 برابر بزرگنمایی کنند.
قدرت تفکیک میکروسکوب نوری ساده یک میکرومتر برابر با یک میلیونم متر است در حالی که قدرت تفکیک و وضوح میکروسکوپ مرکب ممکن است تا حدود 0٫2 میکرومتر باشد.
تصویر 1: میکروسکوپ نوری دوچشمی obl127
مزایای میکروسکوپ نوری
- مشاهده سلول‌های زنده( حرکت و تقسیم سلولی)
- مشاهده بافت‌های زنده مختلف بدن، اندامک‌ها
- مشاهده اجزای مختلف باکتری ها
- هزینه مناسبتر در مقایسه با سایر میکروسکوپ های پیشرفته
اجزای تشکیل دهنده میکروسکوپ نوری
- منبع نور: اکنون اکثر میکروسکوپهای مدل جدید با لامپ‌های LED کار می‌کنند. که نمونه را به طور مساوی را روشن می کند.
- کندانسور: کندانسور پرتوهای حاصل از منبع نور را جمع و متمرکز می‌کند، با استفاده از کندانسور هر قسمت از شی در سطح روشنایی یکسان قرار می‌گیرد. کندانسورها معمولاً از یک یا دو لنز تشکیل شده‌اند. این لنزها نور را تکه تکه می‌کنند و تمام پرتوهای خروجی از آن به صورت موازی باقی می‌مانند. همچنین لنزها از انحراف نور جلوگیری می کند.
- دیافراگم : جهت تنظیم کردن شدت نور ورودی به نمونه به کار می رود.
- پایه میکروسکوپ: پایه میکروسکوپ بخشی است که تمام اجزای میکروسکوپ بر روی آن قرار می‌گیرند.
- لوله میکروسکوپ: این لوله بخشی است که عدسی‌ها یا لنزهای چشمی و شیئی در آن جای دارند و هر کدام دارای بزرگنمایی‌های مختلفی هستند.
- عدسی شیئی: این بخش اغلب از چند عدسی مختلف تشکیل می‌شوند و وظیفه تشکیل تصویر از روی نمونه را بر عهده دارند. عدسی‌های شیئی نزدیک‌ترین عدسی‌ها به نمونه هستند.
- عدسی چشمی: عدسی‌های چشمی مانند یک ذره‌بین عمل می‌کنند و تصاویر حاصل از عدسی شيئی را بزرگتر کرده و به شکل مستقیم در می‌آورند.
- صفحه گردان: عدسی‌های شیئی بر روی صفحه گردان قرار دارند و برای تغییر بزرگنمایی در هنگام مشاهده جسم می‌توان با استفاده از این صفحه گردان، عدسی‌ها را تغییر داد.
- صفحه قرارگیری نمونه: صفحه‌ای است که نمونه برای روی آن قرار می‌گیرد. در این صفحه می‌توان اسلاید نمونه را (با پوشش شیشه‌ای روی آن) قرار داد. این صفحه قابلیت جابجایی دارد و با جابجایی آن می‌توان بخشی از نمونه را که می‌خواهیم مورد بررسی قرار دهیم، زیر عدسی میکروسکوپ بکشیم.
- پیچ حرکات تند و کند: با پیچ‌های این بخش می‌توان فاصله عدسی شیئی و نمونه را طوری تنظیم کرد که به یک تصویر با وضوح خوب دست یافت.
انواع میکروسکوپهای نوری
میکروسکوپهای نوری بر حسب نوع عملکرد و منبع نوری که دارند، به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه به معرفی برخی از انواع میکروسکوپهای نوری می‌پردازیم.
میکروسکوپ فاز کنتراست (Phase Contrast Microscopy)
میکروسکوپ فاز کنتراست یک نوع میکروسکوپ نوری است که تغییر فازها را در نور منتقل شده از طریق یک نمونه شفاف به تغییرات روشنایی در تصویر تبدیل می‌کند. تغییر فازها نامرئی هستند، اما وقتی به عنوان تغییرات روشنایی نشان داده شوند، قابل مشاهده هستند. با استفاده از این تکنیک، کنتراست در نمونه‌های رنگ آمیزی نشده زیاد می‌شود، از این رو استفاده از میکروسکوپ فاز کنتراست برای مطالعه سلول‌های زنده و رنگ‌آمیزی نشده بسیار مناسب است.
میکروسکوپ اینورت
تکنیک میکروسکوپی معکوس یا اینورت یک روش بسیار محبوب برای تصویربرداری از سلول های زنده است. در اینجا سلول های زنده از کف فلاسک سلولی مشاهده می شوند. این روش چندین مزیت نسبت به میکروسکوپ نوری معمولی دارد.
صفحه نگهداری نمونه در میکروسکوپ معکوس ثابت است فوکوس آن توسط حرکت دادن عدسی‌های شیئی در امتداد محور عمودی انجام می‌شود و عدسی به نمونه نزدیک یا دور می‌شود و مکانیسم فوکوس توسط دو پیچ متحدالمرکز انجام می‌شود. میکروسکوپ اینورت با توجه به اندازه دارای چهارتا شش عدسی با بزرگنمایی‌های مختلف در محور گردان میباشد.
میکروسکوپ اینورت دارای قابلیت فازكنتراست و نصب دوربین عكاسی و فیلمبرداری است.
تصویر2- میکروسکوپ اینورت KERN
انواع دیگر از میکروسکوپ ها نیز میکروسکوپ های استریو نام دارند که مقدار بزرگنمایی آنها به مقدار 50 برابر می باشد و قابلیت نصب دوربین را نیز به خودشان اختصاص می دهند..
میکروسکوپ اینورت فلورسنت
میکروسکوپ فلورسانس تقریباً مشابه میکروسکوپ نوری معمولی با ویژگی های اضافه شده برای افزایش قابلیت های آن است. میکروسکوپ معمولی از نور مرئی (400-700 نانومتر) برای نورپردازی و تولید یک تصویر بزرگ از نمونه استفاده می کند. از طرف دیگر، یک میکروسکوپ فلورسانس از یک منبع نوری با شدت بسیار بالاتر استفاده می کند که یک نوع فلورسنت را در نمونه مورد نظر تحریک می کند. این گونه فلورسنت به نوبه خود نور انرژی کمتری با طول موج طولانی تر ساطع می کند که به جای منبع نور اصلی، تصویر بزرگ شده را تولید می کند.
استریو میکروسکوپ
میکروسکوپی جهت بزرگنمایی کم از یک نمونه جامد میباشد .این وسیله از دو مسیر جداگانه نور را بر روی شی تابانده و از طریق لنز های شیئی و چشمی تا حدود ۱۶۰ برابر اجسام را بزرگتر می کند .
این میکروسکوپ اغلب برای مطالعه سطوح نمونه جامد و یا برای انجام کار نزدیک مانند کالبد شکافی، سرپایی، تولید برد مدار یا بازرسی، و سطوح شکسته شده و مهندسی پزشکی و پزشکی قانونی استفاده می شود. میکروسکوپ استریو ابزار ضروری در حشره شناسی هستند.
تصویر3- استریو میکروسکوپ Kern آلمان
آرنا ژن تجهیز با سابقه بیش از 10 سال در زمینه فروش تجهیزات آزمایشگاهی و دارویی ، توانسته نمایندگی فروش انواع میکروسکوپ های دو چشمی و سه چشمی kern آلمان را به خود اختصاص دهد.