سانتریفیوژ یکی از تجهیزات آزمایشگاهی می باشد که به منظور جداسازی اجزای مختلفی از محلول‌ها و یا پلاسما به کار می رود. این دستگاه می تواند اجزای مختلف یک محلول را از هم جدا کند. به طور کل سانتریفیوژ از طریق چرخاندن نمونه به سرعت بسیار بالا، نیروی گرانشی مصنوعی ایجاد کرده و باعث جداسازی اجزای مختلف نمونه آزمایشگاهی می‌شود.
این دستگاه در بسیاری از حوزه‌های علمی به کار می رود. برای مثال، در بیوشیمی و بیولوژی می‌توان از سانتریفیوژ برای جداسازی سلول‌ها، پروتئین‌ها، DNA و RNA استفاده کرد. همچنین، سانتریفیوژ در شیمی، فیزیک و دیگر حوزه‌های علمی نیز برای جداسازی و تمیز کردن اجزای مختلفی از یک محلول به کار می رود.
انواع سانتریفیوژها
دستگاه های سانتریفیوژ آزمایشگاهی دارای انواع مختلفی می باشد که هر کدام برای مصارف مختلفی به کار می رود. که شامل :
- سانتریفیوژ بالینی
این مدل از سانتریفیوژ به دلیل دارابودن سرعت کمتر، برای انجام کارهای بالینی مناسب هستند. (همانند لوله انتقال خون)
- میکرو سانتریفیوژ
سانتریفیوژهایی با ابعاد کوچکتر هستند که اغلب برای سانتریفیوژ کردن حجم کمی از نمونه به کار می روند و طراحی آن‌ها به گونه‌ای است که فضای بسیار کمی را اشغال می‌کنند. این دستگاه دارای حجمی معادل ۰.۲ الی ۲ میلی لیتر و تشکیل شده از ۹۶ لوله می باشد.
- سانتریفیوژ رومیزی (چند منظوره)
این دستگاه نیز برای انجام کارهایی با تیوب بزرگ بسیار مناسب است و انواع مختلفی دارد. دو نوع سانتریفیوژ شامل ساده و یخچال دار می باشد.
سانتریفیوژ ساده
یکی از ایده آل ترین انواع سانتریفیوژ های مناسب برای آزمایشگاه ها و کلینیک ها جهت انجام اقدامات پزشکی می باشد.
سانتریفیوژ یخچالدار
سانتریفیوژ یخچال دار یکی از انواع سانتریفیوژها می باشد که برای نمونه های حساس به دما استفاده می شود که قادر به ثابت نگه داشتن دما می باشد. این مدل از سانتریفیوژ در ابعاد و اندازه های متنوع و ظرفیت های مختلف تولید و عرضه می شود.
ویژگی سانتریفیوژ یخچال دار
- برخورداری از سیستم خنک کننده به منظور محافظت و جلوگیری از تخریب نمونه (چرا که این دستگاه در حین انجام عملیات و چرخیدن، گرمای و حرارت زیادی تولید می نماید که باعث تغییر در ماهیت نمونه ها می شود).
- برخورداری از سرعت چرخشی بالا (۳۰۰۰۰ دور در دقیقه)
- دارا بودن محدوده دمایی بین زیر صفر الی ۴۰ درجه سانتی گراد (این دستگاه با برخورداری از این محدوده دمایی برای انجام و آنالیز کردن پادتن، DAN، RNA، PCR مناسب می باشد.
- داشتن پیکر بندی روتور شناور (زاویه ثابت یا Swing)
امروزه میکرو سانتریفیوژ های یخچال دار نیز برای نمونه هایی با مقدار کم (کمتر از ۲ میلی لیتر) طراحی و برای کاربران به فروش می رسند.
سانتریفیوژ رومیزی فول دیجیتال
کاربرد سانتریفیوژ
از رایج ترین نوع این دستگاه، سانتریفیوژ ساده می باشد. همان طور که از نام این دستگاه مشخص است مهم ترین عملی که این دستگاه انجام می دهد چرخش در دور و سرعت بالا می باشد و معمولاً از آن در کلینیک های پزشکی استفاده می شود.
خون ، محلولی همگن و یکنواخت است که با قرار دادن آن در این دستگاه به دو فاز تقسیم می شود.
فاز پایین که دارای غلظت بالاتری می باشد و شامل گلبول قرمز، گلبول سفید، پادتن ها یا ایمونوگلوبولین ها، کلسیم، کلسترول، قند یا گلوکز و غیر است.
فاز بالایی که پلاسما نام دارد نیز دارای برخی مواد می باشد اما غلظت آن بسیار پایین است و معمولاً پلاکت های خون در فاز پلاسمایی قرار می گیرند.
اجزای دستگاه سانتریفیوژ شامل اجزای زیر می باشد:
روتور
دکمه خاموش و روشن
موتور الکتریکی
تایمر
سر روتور یا باگت
شافت
ترمز
سرعت سنج
هر کدام از این اجزا کار مخصوص به خود را دارند و در صورتی که یکی از آن ها مختل شود. دیگر دستگاه قادر به عملکرد مناسبی نیست.
جمع بندی
همانطور که در مطالب بالا خواندیم سانتریفیوژ دستگاه ضروری در اکثر آزمایشگاه تشخیص طبی، بیوشیمی، ملکولی و غیره می باشد و کار آن جدا کردن فازهای مختلف یک محلول می باشد. در ایران شرکت های زیادی دستگاه سانتریفیوژ را به فروش می رسانند. آرنا ژن تجهیز یکی از معتبرترین فروش انواع سانتریفیوژهای آزمایشگاهی و غذایی و صنعتی می باشد.